کارگاه نمایش

تاسیس کارگاه نمایش :

کارگاه نمایش سال ۱۳۴۸ پس از اجرای موفق دو نمایش “شهر قصه” و “پژوهشی نوین و ژرف و سترگ در سنگواره های دوره بیست و پنجم زمین شناسی” پا گرفت .
این دو نمایش در دومین جشن هنر شیراز جایزه دریافت کردند و پس از آن به پیشنهاد و حمایت رضا قطبی رییس تلویزیون ملی ایران و با همراهی چند نفر از مشاوران ، نویسندگان و کارگردانان تئاتر از جمله فریدون رهنما ، بیژن صفاری ، خجسته کیا ، آربی اُوانسیان ، ایرج انور و …. کارگاه به قصد گردهم آیی و فعالیت نسل جدید و متفاوتی از هنرمندان تاسیس شد ، اساسنامه تنظیم شد ، هدف تعیین گردید ، گروه های نمایشی شکل گرفت و ساختمان کوچکی به آن اختصاص داده شد .
کارگاه نمایش کار خود را رسما از خرداد ۱۳۴۸ آغاز کرد و تا انقلاب مردمی ایران در سال ۱۳۵۷ فعالیت داشت .

کشف و پرورش استعدادها :

تاسیس کارگاه نمایش را می توان از نتایج مستقیم برگزاری جشن هنر شیراز به حساب آورد ، در این جشن که یازده دوره آن از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶ به مدت ده روز در شهریور ماه هر سال و در شیراز برگزار شد هنرمندان و گروه های کوچک و بزرگ نمایشی و موسیقی از سرتاسر دنیا حضور داشتند و به اجرای برنامه می پرداختند .
کارگاه نمایش از سومین دوره به جشن هنر شیراز پیوست و امکان تجربه و برقراری ارتباط با جریان ها و هنرمندان سایر فرهنگ ها را پیدا کرد ، پس از آن کارگاه تبدیل به محلی برای اجرای یک ایده ی جهانی تئاتر کارگاهی در ایران شد که توسط هنرمندان مهم این رشته مانند پیتر بروک و یرژی گروتفسکی در حال شکل گیری بود .
این مکان قرار بود جایی باشد برای تجربه ، کار تجربی و زندگی کارگاهی ، قرار بود همچون یک لابراتوار عمل کند یعنی امکان کشف و پرورش استعدادهای مختلف در نویسندگی ، کارگردانی ، بازیگری و طراحی ، برای نسل جدیدی که میخواست وارد زندگی فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی بشود را فراهم کند . تئاتر به شکل نویی آغاز شده بود ، دیگر بعد از این تئاتر نمی توانست همچون گذشته باشد برای این که موقعش بود و می بایست با تغییرات مهمی که در جهان داشت به وجود می آمد خود را همسو کند

اهداف کارگاه نمایش :

کمک به نویسندگان، بازیگران، کارگردانان و طراحان برای خود آزمایی ها وتجربه های به دور از محدودیت های متداول حرفه ی نمایش ، این هدف کارگاه است که در آغاز همه ی برنامه ها و نوشته های کارگاه خوانده می شود . این عبارت جایگاه بسیار مهمی دارد چون کوتاه ، دقیق و یکی از عمل شده ترین اهداف در تاریخ هنر ایران معاصراست . آرشیو گرافیک به چهارمین رکن هدف کارگاه نمایش که طراحی و طراحان است می پردازد .

واژهی “طراحی” در این عبارت شامل طراحی پوستر ، کتاب ، بروشور ، لباس، صحنه و نور تئاتر است . در پوسترهای کارگاه برای اولین بار است که نام “طراح” در کنار نام کارگردان بر روی پوستر قرار میگیرد و طراح در شکل گیری و اجرای نمایش اهمیتی برابر با کارگردان یا نویسنده دارد .

هنرمندان کارگاه نمایش :

۱ بیژن مفید ۲ خسرو شکری ۳ محمد نوازی ۴ بیژن صفاری ۵ فریدون آو ۶ علیرضا مجلل ۷ محمد شریفی ۸ ولی کشاورز ۹ هوشنگ توکلی ۱۰ نسرین رهبری ۱۱ فریده سپاه منصور ۱۲ صدرالدین زاهد ۱۳ سوسن تسلیمی ۱۴ لرتا هایراپطیان ۱۵ پرویز پورحسینی ۱۶ محمدباقر غفاری ۱۷ فردوس کاویانی ۱۸ جمیله ندائی ۱۹ رضا رویگری ۲۰ شهناز صاحبی ۲۱ فریدون یوسفی ۲۲ فهیمه راستکار ۲۳ مهین جهانبگلو(تجدد) ۲۴ آربی اوانسیان ۲۵ محمد مهدی ستوده ۲۶ اکبر رحمتی ۲۷ شاهرخ الهی ۲۸ مرتضی اردستانی ۲۹ محمد ژیان ۳۰ میترا قمصری ۳۱ رضا قاسمی ۳۲ رضا ژیان ۳۳ شکوه نجم آبادی ۳۴ عباس نعلبندیان ۳۵ علی جاویدان ۳۶ اسماعیل خلج

در کارگاه سه نسل از هنرمندان در کنار یکدیگر کار میکردند ، این سه نسل از سلایق ، پشتوانه ی فرهنگی ، طبقات اجتماعی وادیان مختلفی گردهم آمده بودند . گروه تئاتر “تجربی” را ایرج انور و شهرو خردمند تشکیل دادند که تمرکز این گروه برتمرین های بداهه سازی ، تربیت هنرپیشه و اجرای متون خارجی بود .

آربی اوانسیان و اسماعیل خلج :

دومین گروه به سرپرستی و با کارگردانی آربی آوانسیان تشکیل شد ، آربی از جامعه ارامنه ایران و تحصیلکرده ی فیلم سازی از لندن بود . آوانسیان در جزییات متن و تمرین و اجرا بسیار منضبط و سختگیر بود و گروه نمایش “بازیگران شهر” را تشکیل داد .

اسماعیل خلج و گروه نمایشی اش به نام “کوچه” عده ای از جوانان جنوب شهر بودند که تا پیش از تاسیس کارگاه به علت نداشتن مکان مشخصی در کوچه و خیابان تمرین میکردند ، اجراهای بداهه و اجرای متن های ایرانی و تئاتر روحوضی از ویژگی های این گروه بود .

ورود آشور بانی پال و بیژن مفید :

چهار سال پس از تاسیس کارگاه نمایش ، آشوربانی پال بابلا کشیش اخراجی کلیسای مشایخی “گروه اهرمن” را تشکیل داد و نمایش های بسیار بحث انگیزی به روی صحنه برد .

عباس نعلبندیان جوان مسلمان روزنامه فروشی بود که با نمایش “پژوهشی . . .” در جشن هنر شیراز کشف شد ، به استخدام کارگاه درآمد و نوشته های نو آورانه اش توسط کارگردانان مختلف به روی صحنه رفت ، مدیریت داخلی و مسوولیت بخش انتشارات نیز برعهده ی او بود .

بیژن مفید و گروهش “آتلیه تئاتر” رسما به گروه های کارگاه نمایش نپیوستند ولی نمایش هایشان مانند “شهرقصه” و “جان نثار” بخشی از تاریخ کارگاه به شمار می آیند .

طراح گرافیک کارگاه :

فریدون آو از خانوادهای زرتشتی بود که پس از بازگشت از آمریکا برای گذراندن دوره سربازی به کارگاه نمایش پیوست و طراحی گرافیک بسیاری از تئاترها تا پایان فعالبت کارگاه برعهده او بود .

بیژن صفاری که معمار و مشاور تلویزیون و از مدیران جشن هنر شیراز بود سرپرستی کارگاه نمایش را برعهده گرفت ، در کنار این ها کارگاه میزبان گروه های نمایشی میهمان ، نمایشگاه نقاشی و پوستر ، برنامه ی اجرای موسیقی و پخش فیلم نیز بود .